Τί είναι το VBAC και κατά πόσο είναι ασφαλές;
Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στατιστικά δεδομένα, περισσότερο από το 25% των τοκετών διεθνώς πραγματοποιούνται με καισαρική τομή. Πρόσφατη έρευνα της Εθνικής Επιτροπής Θηλασμού και του Ινστιτούτου Υγείας Παιδιού έδειξε ότι στην Ελλάδα το ποσοστό αυτό για τις Ελληνίδες ανέρχεται στο 52,5%.
Από τους τοκετούς αυτούς, περίπου το 1/3 είναι επαναλαμβανόμενες καισαρικές. Δηλαδή, η γυναίκα γεννάει με καισαρική τομή επειδή με αυτή τη μέθοδο είχε γεννήσει και στο παρελθόν, για το λόγο αυτό και η ρήση «μια φορά καισαρική, πάντα καισαρική».
Στη σύγχρονη όμως μαιευτική και μετά από αρκετές μελέτες διεθνώς, ολοένα και περισσότερες γυναίκες μπορούν να προσπαθήσουν να γεννήσουν φυσιολογικά με ασφάλεια μετά από καισαρική (VBAC / Vaginal Birth After Caesarean).
Πιο συγκεκριμένα, περίπου 3 στις 4 γυναίκες (75% με 80%) που διανύουν μια φυσιολογική εγκυμοσύνη χωρίς επιπλοκές θα μπορέσουν, με την προϋπόθεση ότι θα ξεκινήσει αυτόματα ο τοκετός, να γεννήσουν φυσιολογικά μετά από μία καισαρική τομή. Το ποσοστό αυτό είναι ακόμα μεγαλύτερο σε τριτοτόκους γυναίκες που έχουν ήδη γεννήσει φυσιολογικά μια φορά, πριν ή μετά από την καισαρική τομή.
Τα πλεονεκτήματα του VBAC, είναι αρκετά, με κυριότερα τα παρακάτω:
- αποφεύγεται άλλο ένα μείζων χειρουργείο στην κοιλιακή χώρα με τις πιθανές παρενέργειες που αυτό συνεπάγεται (πχ υψηλότερος κίνδυνος αιμορραγίας, περισσότερες πιθανότητες εμφάνισης συγκεκριμένων μετεγχειρητικών φλεγμονών και επιπλοκών)
- απαιτείται μικρότερο χρονικό διάστημα παραμονής στο νοσοκομείο
- η ανάρρωση είναι γρηγορότερη και ο πόνος στην κοιλιακή χώρα σαφώς μικρότερος
- επίσης αυξάνονται οι πιθανότητες για επιτυχή φυσιολογικό τοκετό στο μέλλον.
- το νεογέννητο έχει μικρότερες πιθανότητες για επιπλοκές στο αναπνευστικό του σύστημα.
Εξάλλου, κάθε καισαρική τομή αυξάνει και τον κίνδυνο προδρομικού πλακούντα καθώς και διηθητικού πλακούντα, όπου ο πλακούντας εμφυτεύεται πολύ βαθιά και δεν αποκολλάται σωστά κατά τον τοκετό. Τέλος, και αυτός ο λόγος είναι εξαιρετικά σημαντικός για πολλές γυναίκες, σε περίπτωση αρνητικών συναισθημάτων λόγω προηγούμενης καισαρικής για ιατρικούς λόγους (πχ προεκλαμψία), η δυνατότητα επίτευξης φυσιολογικού τοκετού γεμίζει τη γυναίκα με ένα αίσθημα υπερηφάνειας και πίστης στον εαυτό και το σώμα της.
Ποιοι είναι οι κίνδυνοι που συνδέονται με το φυσιολογικό τοκετό μετά από καισαρική;
Κάνοντας έναν φυσιολογικό τοκετό μετά από καισαρική δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχουν κίνδυνοι. Στην καισαρική έγινε μια τομή στην μήτρα, δηλαδή η μήτρα άνοιξε χειρουργικά. Αυτό δε σημαίνει ότι η τομή δεν επουλώνεται, αλλά υπάρχει κίνδυνος για ρήξη της μήτρας στον τοκετό.
Η ρήξη της μήτρας εξαρτάται με ποιο τρόπο έγινε η τομή. Η εγκάρσια τομή γίνεται από την μια πλευρά στην άλλη και έχει λιγότερες πιθανότητες να προκαλέσει ρήξη της μήτρας. Ο κίνδυνος όμως είναι υψηλότερος με άλλους τύπους τομών όπως Τ-σχήματος ή κάθετες τομές. Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η εξωτερική τομή του δέρματος δεν είναι αναγκαστικό να προσδιορίζει και την τομή που έγινε στην μήτρα εσωτερικά. Δηλαδή, εάν δεν υπάρχει γνώση για το πως ακριβώς πραγματοποιήθηκε η τομή στο πρώτο χειρουργείο, υπάρχει περίπτωση η τομή εξωτερικά να φαίνεται εγκάρσια ενώ εσωτερικά δεν είναι.
Το ποσοστό εμβρυϊκού θανάτου είτε με επαναληπτική καισαρική τομή είτε με φυσιολογικό τοκετό μετά από καισαρική είναι πολύ μικρό. Όμως επειδή το ρίσκο εμβρυϊκού θανάτου αυξάνεται με την ρήξη της μήτρας, είναι λίγο πιο αυξημένο στην περίπτωση φυσιολογικού τοκετού μετά από καισαρική τομή σε σχέση με επαναληπτική καισαρική. Η μητρική θνησιμότητα είναι πολύ σπάνια με κάθε είδος τοκετού. Όμως αν υπάρξει ρήξη της μήτρας απαιτείται επείγουσα καισαρική τομή προκειμένου να αποφευχθούν σοβαρές επιπλοκές απειλητικές για τη ζωή, όπως βαριά αιμορραγία και μόλυνση για την μητέρα και εγκεφαλική βλάβη για το μωρό. Αν και σπάνια, υπάρχει περίπτωση να χρειαστεί ολική αφαίρεση της μήτρας (υστερεκτομή) προκειμένου να σταματήσει η αιμορραγία.
Ποιες είναι οι προϋποθέσεις για μια γυναίκα να έχει φυσιολογικό τοκετό μετά από καισαρική (VBAC);
- Ιδανικά, θα πρέπει να έχει γεννήσει μόνο μία φορά με καισαρική, και συγκεκριμένα με εγκάρσια (οριζόντια) χαμηλή τομή και όχι με κάθετη «κλασσική» τομή. Υπό αυστηρές προϋποθέσεις αυτό μπορεί να γίνει και μετά από δύο καισαρικές τομές.
- Δεν πρέπει να υπάρχει ιστορικό ρήξης της μήτρας και ούτε να έχει πραγματοποιηθεί κάποιο μείζων γυναικολογικό χειρουργείο (πχ αφαίρεση ινομυωμάτων).
- Να μην (συν)υπάρχει και κάποιο άλλο πρόβλημα υγείας (πχ διαβήτης, υπέρταση) που θα μπορούσε να θέσει την κύηση σε κίνδυνο.
- Επιπλέον, απαγορεύεται να γίνει πρόκληση τοκετού, δηλαδή ο τοκετός θα πρέπει να ξεκινήσει από μόνος του, χωρίς ιατρική ή/και φαρμακευτική παρέμβαση.
- Τέλος, καλό είναι η γυναίκα να μην είναι παχύσαρκη, με δείκτη σωματικής μάζας όχι περισσότερο από 30.
Το ποσοστό επιτυχούς VBAC είναι 75-80%.
Οι γυναίκες με μεγαλύτερες πιθανότητες επιτυχίας είναι αυτές που:
- Είχαν κάνει μόνο μια καισαρική στο παρελθόν.
- Ο τοκετός αρχίζει αυτόματα, φυσικά και χωρίς πρόκληση.
- Είχαν κάνει καισαρική τομή λόγω ισχιακής προβολής του μωρού.
- Ο τράχηλος είναι μαλακός και ο τοκετός εξελίσσεται κανονικά.
Το κατά πόσον ο φυσιολογικός τοκετός μετά από καισαρική τομή αποτελεί τη σωστή επιλογή για την εκάστοτε γυναίκα εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, τόσο ιατρικούς όσο και ψυχοσωματικούς. Καμία μέθοδος τοκετού δεν είναι ελεύθερη από κινδύνους. Τόσο η επαναλαμβανόμενη καισαρική όσο και ο VBAC έχουν μειονεκτήματα και πλεονεκτήματα.
Με σωστή ενημέρωση και την υπεύθυνη καθοδήγηση του μαιευτήρα, πάντα με γνώμονα το προσωπικό ιστορικό της μέλλουσας μαμάς, μπορεί να ληφθεί η πιο αξιόπιστη απόφαση για έναν ασφαλή τοκετό.
